Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki - Karolina Dzimira-Zarzycka

Historia kobiet w nowej perspektywie
Sylwia Chutnik

Portret dziewiętnastowiecznej emancypantki, której problemy i wybory okazują się dziś zaskakująco aktualne.

Maria Dulębianka była znakomitą malarką, po studiach w Wiedniu, Warszawie i Paryżu, ale tylko niewielka część jej dzieł przetrwała do dzisiaj. Jeszcze w XIX wieku nie raz zabierała głos w sprawie równouprawnienia kobiet, jej ostrą polemikę „Damscy kaznodzieje” można streścić hasłem: „mężczyźni objaśniają mi świat”. Apelowała o równy dostęp do studiów artystycznych i jako pierwsza kobieta kandydowała w wyborach do Sejmu Krajowego. Przez lata związana z Marią Konopnicką, po swojej śmierci w 1919 r. spoczęła w grobowcu poetki na Cmentarzu Łyczakowskim. Dopiero potem trumnę Dulębianki przeniesiono na Cmentarz Obrońców Lwowa. Jak zauważa autorka tej książki: „Z biegiem czasu więź między Dulębianką a Konopnicką stawała się dla potomnych coraz bardziej kłopotliwa“...

Karolina Dzimira-Zarzycka porządkuje i uzupełnia biografię Dulębianki – jako artystki, feministki i działaczki społecznej. Kreśli portret dziewiętnastowiecznej emancypantki, której problemy i wybory okazują się dziś zaskakująco aktualne. Obficie czerpiąc ze źródeł, stara się uchwycić naturę relacji Dulębianki i Konopnickiej, które od 1890 r. wspólnie mieszkały za granicą – a jeśli sprawy osobiste zmuszały je do rozstania, to jak najszybciej starały się do siebie wrócić. Historię tej relacji autorka wpisuje w szerszy obraz sytuacji kobiet na przełomie XIX i XX wieku.